Koper en oorlog

 Ergens las ik iets over koperpoetsen.....  dat brengt herinneringen boven. Vroeger moest ik bij opa en oma altijd de brievenbus, de deurknop en het naamplaatje poetsen, weer of geen weer. De stank kreeg ik niet van mijn handen. Er waren nog meer klusjes voor mij waar ik niet enthousiast van werd.
Thuis hadden we ook koper dat regelmatig gepoetst moest worden...... zelf vind ik het vaak mooier als het een tijdje niet gepoetst is, vooral het messing. 

Op de schoorsteenmantel stond jarenlang 'het koperen stel'...... een dienblad met theepot op een rekje met brander eronder, een lepelvaasje, suikerpot en melkkannetje (van binnen was het dacht ik tin) met messing handgrepen. 
Mijn moeder had daar herinneringen aan...... zij werkte voor haar trouwen voor de burgemeester in de huishouding. In de oorlog ging ze ook papieren wegbrengen voor de burgemeester die in de 'ondergrondse' zat. Daar heb ik veel verhalen over gehoord.
De burgemeester had veel koper en klokken..... de Duitser namen vaak koper in beslag, tenzij het een verzameling was. Burgemeester vertrouwde het niet, het was een verzameling maar misschien werd het toch nog in beslag genomen, je kon niet vertrouwen op wat er gezegd werd. Het werd begraven..... en na de oorlog opgegraven. Het zag zwart..... dus er moest gepoetst worden, maar als zij het goed kreeg mocht zij het koperen stel hebben. Ze had weinig spullen, ze zou trouwen, ze deed haar best wel! 

Die burgemeester heb ik nooit gekend, wel zijn vrouw, ik ben ook wel eens in dat mooie huis met de vele klokken geweest. 

Mijn ouders wilden eigenlijk in de oorlog trouwen, nog net voor mijn vader onderdook...... ze waren al in ondertrouw, maar één van de opa vond dat een slechte basis en verbood het. Mijn vader vertrok en kwam in Friesland terecht waar hij op verschillende plaatsen ondergedoken zat. Ik ben met mijn moeder en Edwin een keer naar een boerderij geweest waar hij ondergedoken zat...... daar ging hij weg nadat er bij een razzia iets mis ging. Mijn vader zag ze aankomen en dook in de hooiberg..... de 14-jarige zoon van de boer sprong er achteraan..... nergens voor nodig, hem zochten ze niet, maar hij kon niet meer terug en toen de Duitsers met bajonetten in de hooiberg staken werd de jongen in zijn arm geraakt....... hij gaf geen kik.... gelukkig, want anders zou ik hier waarschijnlijk niet gezeten hebben! 
Mijn vader merkte dat er daarna toch wat angst was en vond het beter om een andere plek te zoeken, hij wilde het die mensen niet te moeilijk maken. 
Toen ik op de boerderij was heb ik ook dat litteken van de zoon gezien.... vreselijk, hij was flink geraakt, zo knap dat hij geen geluid maakte!
We hebben daar toen een geweldige dag gehad, heerlijk!

Mijn vader was ook een tijdje bij de oudste zus van mijn moeder ... dat was in Bolsward, maar het langst was hij bij de familie Piekema in Bolsward. Heel lieve mensen...... zij hadden een gezin, maar mijn vader kon er wel bij en de hele buurt hielp mee als hij zich weer verstoppen moest voor de Duitsers. Mijn moeder kon er ook bij.... en een evacué uit Gelderland en zijn zoon..... alles kon daar.
Ze zijn daar heel lang geweest..... bij Piekema en Moeke Piekema. 

De zoon van de evacué werd bij een razzia meegenomen.... ten onrechte, die jongen was enigszins verstandelijk beperkt..... maar de Duitsers vonden dat hij goed genoeg was om te werken. Op mijn moeders fiets moest hij mee naar Leeuwarden...... (anders moest hij lopend) en mijn moeder mocht haar fiets ophalen in Leeuwarden.
Ze gingen er de volgende dag naartoe, mijn moeder en de vader van die jongen...... eerst proberen om de jongen terug te krijgen,  maar hij was al doorgestuurd. Toen dat niet lukte zei mijn moeder dat zij haar fiets terug wilde en zij mocht hem aanwijzen.... er stonden heel veel fietsen, maar zij kreeg haar fiets terug (dat kunnen niet veel mensen zeggen). De jongen is later teruggekomen..... het was duidelijk dat hij het niet goed gehad had..... hij reageerde uitgehongerd op het feestmaal dat ze bij elkaar geschraapt hadden en schrokte alles naar binnen, heel zielig. 
Pas veel later bleek dat ze op zoek geweest waren naar mijn vader....... iemand had hem verraden, vreselijk!

Maar zij hebben het goed gehad in Friesland. De bevrijding daar kwam wat later..... toen ze eindelijk naar huis konden (ze konden meerijden met iemand) bleken ze de afsluitdijk nog niet over te mogen.... ze hadden feestelijk afscheid genomen van de buren, maar ze waren snel weer terug en toen werd hun terugkomst gevierd. Ze hadden het goed daar, heel goed! Veel hulp, veel lieve mensen! 

Na de oorlog trouwden ze dan echt...... in november 1945. De trouwjurk was dacht ik geleend en ze kon aan witte schoenen komen met zolen van karton......  maar ze waren eindelijk getrouwd en Piekema was één van de getuigen. Ze hadden weinig, maar wel het koperen stel! 
Moeke Piekema heb ik nog gekend, zij kwam eens logeren en zij was de enige tegen wie ik praatte, zomaar hele verhalen. Dat deed ik nooit,, ik was veel te verlegen, maar bij haar ging het vanzelf. Ik moet gevoeld hebben dat het een goed en lief mens was. 
Mijn ouders verstonden het Fries goed, spreken konden ze het wel, maar natuurlijk is het voor een Fries altijd te horen dat het geen echte Friezen waren, dus dat deden ze nooit. Mijn moeder las wel Frieze boeken. Toen een paar Frieze jongens in Monnickendam langs haar huis liepen zeiden ze dingen in het Fries tegen haar, duidelijk in de veronderstelling dat zei het niet verstond..... maar toen zij gaf zij wel in het Fries antwoord..... ze waren er snel vandoor! 😂. Ik begrijp het Fries het een beetje...... ik heb toch wel wat meegekregen. Ik heb nog steeds familie in Friesland. 
Friesland is belangrijk voor ze geweest en we mochten geen kwaad woord over Friesland zeggen.... terecht!  Ik heb dat nu ook.....  ik ken alleen maar aardige Friezen, dus van mij ook geen kwaad woord over de Friezen! 

En zo kwamen we via het koper aan bij herinneringen aan de oorlog. 
Aan veel spullen zitten herinneringen, ik hou daarvan..... ik hoef niet alles mooi te vinden, de herinneringen maken het op een andere manier mooi. Een huis met alleen maar nieuwe dingen is een huis zonder herinneringen..... dat vind ik kil. Geen spullen waar iets over te vertellen is.... en als er dan ook nog eens geen boeken en foto-albums zijn dan voel ik mij er niet thuis. Nou ja, ik overdrijf, met leuke mensen kan het zelfs in een hondenhok gezellig zijn, maar in een huis met herinneringen vind ik het gezelliger!