04-05-2013 op Punt
Veel verhalen uit de oorlog werden door mijn ouders verteld, zij hebben de oorlog heel bewust meegemaakt. In 1940 was mijn moeder 16 en zij werkte als dienstmeisje bij de burgemeester. Doordat de burgemeester in het verzet zat, rolde zij er ook een beetje in, zij bracht geheime papieren weg. Echt in het geheim natuurlijk en bijna iedereen was verdacht, dus bijna niemand wist het. Ik herinner mij verhalen dat zij ergens papieren moest brengen maar dat zij zag dat er bezoek was.... dat was een probleem! Zij kon niet naar binnen, maar voor de deur wachten zou ook opvallen, dus hield zij zich zoveel mogelijk schuil door een donker hoekje op te zoeken.
Veel verhalen uit de oorlog werden door mijn ouders verteld, zij hebben de oorlog heel bewust meegemaakt. In 1940 was mijn moeder 16 en zij werkte als dienstmeisje bij de burgemeester. Doordat de burgemeester in het verzet zat, rolde zij er ook een beetje in, zij bracht geheime papieren weg. Echt in het geheim natuurlijk en bijna iedereen was verdacht, dus bijna niemand wist het. Ik herinner mij verhalen dat zij ergens papieren moest brengen maar dat zij zag dat er bezoek was.... dat was een probleem! Zij kon niet naar binnen, maar voor de deur wachten zou ook opvallen, dus hield zij zich zoveel mogelijk schuil door een donker hoekje op te zoeken.
Verhalen van mijn vader die voor zijn Joodse baas spullen veilig stelde en naar de Joodse raad ging..... met jodenster op! Hij was heel donker en kon best voor een Jood doorgaan.
Verhalen dat mijn vader moest onderduiken en hij kreeg een vals persoonsbewijs, zijn nieuwe naam was samengesteld uit zijn bijnaam (ik heb dat persoonsbewijs in mijn bezit). Jaren later vonden we een schrift waarin mijn oma een dagboek bijhield over die tijd. Ook al gebruikte ze afkortingen, dat schrift had niet in handen van de Duitsers moeten komen, want het was duidelijk genoeg over wie het ging! Eigenlijk wilden mijn vader en moeder nog even snel trouwen en zij gingen in ondertrouw,maar opa (mijn moeders vader) vond dat niet goed in deze situatie, het ging niet door en na de oorlog was het verlopen en zijn zij opnieuw in ondertrouw gegaan.
Mijn vader ging naar Friesland en kwam na verloop van tijd vlakbij Bolsward bij een boer terecht. Hij had het daar goed! Er kwam een razzia en mijn vader verstopte zich razendsnel in de hooiberg.... helaas sprong de 14-jarige zoon van de boer er achteraan, terwijl hij niks te vrezen had, maar toen kon hij niet meer terug. De Duitsers staken met bajonetten in de hooiberg en staken daarbij de jongen in zijn arm..... hij gaf geen kik en dat was mijn vaders redding.
Mijn vader ging op zoek naar een andere plek, de boer was duidelijk bang geworden voor zijn gezin en dat was logisch. Hij stuurde mijn vader niet weg, maar mijn vader merkte de angst en besloot zelf weg te gaan.
Mijn vader ging op zoek naar een andere plek, de boer was duidelijk bang geworden voor zijn gezin en dat was logisch. Hij stuurde mijn vader niet weg, maar mijn vader merkte de angst en besloot zelf weg te gaan.
Hij kwam in een gezin in Bolsward terecht waarvan de vrouw Moeke genoemd werd, ook door mijn vader.... en moeder, want zij kwam er ook bij. Moeke was een schat, ik heb haar ook (een beetje) gekend! Ik was als kind ontzettend verlegen, deed mijn mond tegen niemand open, maar toen Moeke eens op bezoek was en ik even met haar alleen in de kamer was, vertelde ik haar alles over mijn poppen! Nu nog weet ik dat ik ineens dacht: "Wat raar, ik praat tegen iemend die ik niet ken", maar het ging vanzelf! Ik denk dat ik als ukkie aanvoelde dat zij een goed mens was!
Behalve mijn vader en moeder waren er ook evacuees in dat huis, een vader en een zoon. Mijn vader moest zich regelmatig verstoppen als er een razzia was, maar de hele buurt hielp mee! Terwijl mijn vader zich oppropte in een klein luikje in de muur, verstopte een buurvrouw zijn kleren. Er werd een bed voor het luikje geschoven en oma ging erin liggen (wie dat precies was weet ik niet (meer)) en toen de Duitsers die kamer binnen gingen werd er gezegd dat "Mutti" ziek was. Ze hielden niet van ziektes en liepen snel door.
Bij zo'n razzia werd een keer een evacué meegenomen, een (naar ik begrepen heb) zwakbegaafde jongen. Uitleg dat hij zwakgegaafd was en evacué e.d. hielp niet. Hij moest mee, samen met mijn moeders fiets, zonder die fiets zou hij moeten lopen naar Leeuwarden! Brutaal vroeg mijn moedere wanneer ze haar fiets terug krreg en die scheen ze de volgende dag te kunnen ophalen in Leeuwarden. Samen met de vader van die jongen ging ze de volgende dag naar Leeuwarden, vooral om te proberen die jongen vrij te krijgen, maar het lukte niet, hij was al doorgestuurd! "Ja maar hij is zwakbegaafd"" Dan kan hij evengoed wel werken". Teleurgesteld wilden ze weggegaan, tot mijn moeder ineens naar haar fiets vroeg..... er werd iemand geroepen die met haar mee moest en zij mocht haar fiets zoeken! Ze kreeg hem echt terug!
De jongen heeft de oorlog overleefd, ze hebben hem nog teruggezien, maar het was duidelijk dat dit alles hem geen goed gedaan had.
Pas later bleek dat ze naar mijn vader op zoek waren geweest, hij was verraden, er was een brief onderschept waaruit dat bleek. Moeilijk, de gedachte dat een ander opgepakt was terwijl ze hem moesten hebben, maar daar was niks meer aan te doen, hij hoorde het veel later pas (en ook door wie hij verraden was).
Behalve mijn vader en moeder waren er ook evacuees in dat huis, een vader en een zoon. Mijn vader moest zich regelmatig verstoppen als er een razzia was, maar de hele buurt hielp mee! Terwijl mijn vader zich oppropte in een klein luikje in de muur, verstopte een buurvrouw zijn kleren. Er werd een bed voor het luikje geschoven en oma ging erin liggen (wie dat precies was weet ik niet (meer)) en toen de Duitsers die kamer binnen gingen werd er gezegd dat "Mutti" ziek was. Ze hielden niet van ziektes en liepen snel door.
Bij zo'n razzia werd een keer een evacué meegenomen, een (naar ik begrepen heb) zwakbegaafde jongen. Uitleg dat hij zwakgegaafd was en evacué e.d. hielp niet. Hij moest mee, samen met mijn moeders fiets, zonder die fiets zou hij moeten lopen naar Leeuwarden! Brutaal vroeg mijn moedere wanneer ze haar fiets terug krreg en die scheen ze de volgende dag te kunnen ophalen in Leeuwarden. Samen met de vader van die jongen ging ze de volgende dag naar Leeuwarden, vooral om te proberen die jongen vrij te krijgen, maar het lukte niet, hij was al doorgestuurd! "Ja maar hij is zwakbegaafd"" Dan kan hij evengoed wel werken". Teleurgesteld wilden ze weggegaan, tot mijn moeder ineens naar haar fiets vroeg..... er werd iemand geroepen die met haar mee moest en zij mocht haar fiets zoeken! Ze kreeg hem echt terug!
De jongen heeft de oorlog overleefd, ze hebben hem nog teruggezien, maar het was duidelijk dat dit alles hem geen goed gedaan had.
Pas later bleek dat ze naar mijn vader op zoek waren geweest, hij was verraden, er was een brief onderschept waaruit dat bleek. Moeilijk, de gedachte dat een ander opgepakt was terwijl ze hem moesten hebben, maar daar was niks meer aan te doen, hij hoorde het veel later pas (en ook door wie hij verraden was).
De bevrijding kwam, ze wilden terug naar Monnickendam en konden meerijden.... de straat nam afscheid.... daar gingen ze...... en even later waren ze weer terug! Nederland was nog niet helemaal vrij, ze mochten de afsluitdijk niet over! De buurt besloot om er een feest van te maken en zo werd hun terugkomst gevierd.
Mijn ouders hebben altijd contact gehouden met zowel de familie van de boer als het gezin in Bolsward. Toen moeke niet meer leefde was er vooral contact met een dochter en haar man, die kwamen regelmatig. Nadat mijn moeder overleed heb ik verder eigenlijk geen contact meer met ze, zij waren nog wel op haar begrafenis.
Ook een nichtje van dat gezin is wel eens op bezoek geweest bij mijn ouders en meer dan 20 jaar geleden ben ik met mijn moeder en Edwin een dagje op bezoek geweest op de boerderij waar mijn vader zich in de hooiberg verstopt had. We hadden daar een geweldige dag en ik heb het litteken gezien dat de zoon (die toen op de boerderij woonde en later heeft zijn zoon dat weer overgenomen) aan het voorval had overgehouden. Het moet een enorme wond geweest zijn!
Ook een nichtje van dat gezin is wel eens op bezoek geweest bij mijn ouders en meer dan 20 jaar geleden ben ik met mijn moeder en Edwin een dagje op bezoek geweest op de boerderij waar mijn vader zich in de hooiberg verstopt had. We hadden daar een geweldige dag en ik heb het litteken gezien dat de zoon (die toen op de boerderij woonde en later heeft zijn zoon dat weer overgenomen) aan het voorval had overgehouden. Het moet een enorme wond geweest zijn!
Niet zo gek dat mijn ouders geen kwaad woord wilden horen over Friesland en de Friezen! En daardoor heb ik dat ook, Friesland associeer ik met hulp en liefde voor de medemens, met doen wat goed is en gedaan moet worden, met niet zeuren maar doen!
Ik ben deze mensen dankbaar voor wat ze voor mijn ouders gedaan hebben!!!! Als ze dat niet gedaan hadden..... was ik er misschien nooit geweest!
Vanavond zal ik niet bij de dodenherdenking zijn, ik herdenk thuis! Dat is voor mij nieuw, ik ben er altijd, ik speel er met de muziekvereniging, maar deze keer lijkt het mij niet verstandig om te gaan, ik hoest teveel! Het hoesten wordt wel duidelijk minder, maar bij inspanning en praten en dus ook met blazen begint het vaak en als ik eenmaal begin gaat het lange tijd door, dat onderdruk ik niet met een slokje water. Ik wil geen hoestbui krijgen tijdens de herdenkingsdienst en al helemaal niet tijdens de 2 minuten stilte! Daarom herdenk ik thuis!
Vanavond zal ik niet bij de dodenherdenking zijn, ik herdenk thuis! Dat is voor mij nieuw, ik ben er altijd, ik speel er met de muziekvereniging, maar deze keer lijkt het mij niet verstandig om te gaan, ik hoest teveel! Het hoesten wordt wel duidelijk minder, maar bij inspanning en praten en dus ook met blazen begint het vaak en als ik eenmaal begin gaat het lange tijd door, dat onderdruk ik niet met een slokje water. Ik wil geen hoestbui krijgen tijdens de herdenkingsdienst en al helemaal niet tijdens de 2 minuten stilte! Daarom herdenk ik thuis!
Dat herdenken vind ik belangrijk en ik hoop dat de mensen die niet herdenken toch zo fatsoenlijk willen zijn om de mensen die wel herdenken niet te storen! 2 minuten van de 525.600 minuten die een jaar telt moet het toch mogelijk zijn om even extra met een ander rekening te houden!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten